Vrijdag 14 november
We gingen onderweg naar Berlijn, omdat het nogal een afstand is zijn we om half zeven vertrokken. Eerst natuurlijk een stuk in Nederland, we zijn bij Enschede de grens over gegaan. Daar hebben we in het TUV station (soort RDW) in Rheine een milieusticker gekocht. Je mag Berlijn namelijk niet in als je niet zo’n sticker hebt. We hadden al in Nederland gekeken, en ik had hem bijna bij de ANWB gekocht. Totdat bleek dat hij in Duitsland € 5,00 kost, en je via de website en de ANWB € 18,00 kwijt bent. Ik had al opgezocht waar ze ter verkrijgen waren, en dat was echt op de weg naar Berlijn op minstens 25 plekken zonder dat we al te ver van de grote weg af moesten. Daarna hebben we langs de weg een kopje koffie genomen, we moeten tenslotte goed voor onszelf zorgen, en de dag was nog lang. Rond twaalf uur zijn we gestopt voor een kopje soep, ook weer langs de snelweg. De soep was verschrikkelijk zout, maar je moet toch ook wel wat hartigs binnen krijgen. Na natuurlijk nog een flink stuk rijden kwamen we aan bij de stadsgrens van Berlijn. Helaas lag ons Andel’s Hotel Berlin helemaal aan de andere kant van de stad, en we moesten er dus dwars doorheen. Daar hebben we nog anderhalf uur over gedaan. Aangekomen mocht Piet de auto wel even voor het hotel laten staan intussen dat ik incheckte. Dat ging redelijk vlot, en we konden al snel onze auto in de parkeergarage onder het hotel zetten. Daar zou hij de komende week mooi kunnen blijven staan. Zoals gewoonlijk doen we toch alles met de metro en te voet en daar stond onze auto veilig. Nadat we onze koffer hadden uitgepakt (de kamer was helemaal prima) zijn we weer naar beneden gegaan voor een biertje en een hapje in de brasserie van het hotel. Dat was helemaal prima. Daarna hebben we een paar cocktails genomen in de skybar. Die was, zoals de naam al doet vermoeden, op de bovenste verdieping van het hotel met een prachtig uitzicht over de stad. Een gezellig plekje, maar wel een beetje duur. Ze hadden een uitgebreide cocktailkaart, alles kostte wel minstens € 10,00 / glas.
Zaterdag 15 november
We gingen voor het eerst in ons hotel ontbijten en dat was heel erg goed. Van alles, allerlei vlees en ei, groenten en brood, zalm, en andere lekkere dingen die je niet aan een ontbijt zou verwachten. Toen we op pad gingen hebben we een metrokaart gekocht voor de aankomende week.
Het metrostation lag aan het hotel, dus helemaal prima. De kaart konden we ook in het hotel kopen, dus op rekening. We zijn als eerste naar Gesundbrunnen gegaan. Daar worden rondleidingen gegeven in de oude metro tunnels. Wij gingen die van de schuilkelders doen. We moesten wel op tijd zijn om aan kaartjes te kunnen komen, dus toen we die eenmaal hadden, moesten we ook nog anderhalf uur doorbrengen voordat de rondleiding zou beginnen. We hebben even door het parkje gewandeld en hebben een kopje koffie gedronken bij een Turks bakkertje. Dat was helemaal prima.
Tijdens de rondleiding werd door een Nederlandse jongedame het verhaal verteld van de metrotunnels en –stations die als schuilkelders dienst zouden doen als er na de oorlog wat zou gebeuren. Dat was natuurlijk allemaal in de tijd van de koude oorlog, toen men er nog vanuit ging dat er wat zou gebeuren tussen oost en west. Het was erg interessant, maar je kon wel zien dat het nooit goed zou gaan als je met enkele duizenden mensen een langere tijd in zo’n plek moest zitten. Nog afgezien van het gebrek aan zuurstof was er natuurlijk ook voedsel en water wat wel voorradig was, maar ook maar voor een paar dagen. En als er dan nucleaire bommen gegooid zouden zijn heb je daar ook niet veel aan. Toen we uit het metrostation kwamen aan het einde van de tour zijn we nog even terug gegaan de straat in om een foto te maken van de torentjes waardoor de ventilatie voor de schuilkelders kwam. Die waren zo hoog gebouwd, en op een plek in de straat, dat bij het omvallen van de gebouwen door bv. een bombardement er nog steeds lucht toevoer naar beneden zou zijn. Na de rondleiding zijn we naar het Wall Memorial gegaan, het betreft een aantal dingen in dezelfde straat. Het eerste deel was een soort modern monument met stalen palen die een soort muur vormden. Iets verder was een openlucht tentoonstelling met schilderingen op de muren van de gebouwen, en ook met gedachtenispalen en een maquette. Uiteindelijk kwamen we bij het Wall Memorial aan, en hebben we daar binnen wat rond gekeken. Er waren verhalen te zien en te lezen van mensen die de overstaak hadden gewaagd en het wel of niet gehaald hadden. We konden ook bovenop de toren uitkijken op een authentiek stuk van de muur en de strook niemandsland tussen de twee muren. Daar stond ook nog een echte wachttoren. Er was ook nog een redelijk lang stuk muur, met graffiti. Je krijgt er wel een beeld hoe het toen geweest moet zijn. Als laatste deel van de reeks gedenktekens stond er een muur met allemaal foto’s van mensen die de oversteek hadden gemaakt en het niet gehaald hadden. Daar zag je dat het echt niet alleen maar jonge mensen waren die er last van hadden dat ze aan de verkeerde kant van de muur zaten, er waren ook mensen van boven de 60 die de ontsnapping hadden gewaagd. Het was allemaal erg indrukwekkend. We zijn met de metro naar de Brandenburger Tor gegaan. Bij de Tor was een soort manifestatie voor de mensen die in de week ervoor door een ramp met een veerboot in Korea waren omgekomen. Ze werden allemaal uitgebeeld als paren schoenen. Er waren ook mensen uit Korea die aandacht vroegen voor de slachtoffers. Natuurlijk hebben we foto’s gemaakt van de Brandenburger Tor en de Bundestag. Daarbij was ook een monument met de namen van de parlementsleden die door de Nazi’s waren vermoord, de heer Hitler had het dus ook op zijn eigen volk voorzien. Je kan het maar niet met iemand eens zijn, in sommige landen en tijden is dat levensgevaarlijk. In heel de stad komt dat soort dingen terug: onderweg kwamen we ook een hek om een park tegen waar dan weer kruizen op hingen van dissidenten die op de een of andere manier omgekomen waren omdat ze het niet eens waren met de scheiding van oost en west. Na al dat verdrietige bekeken te hebben zijn we met de metro naar het Palast gegaan om te zien hoe lang we onderweg zouden zijn voor de voorstelling die we geboekt hadden voor die avond. Onderweg terug naar het hotel zijn we eerst in de Ierse Pub in de buurt van het Palast een biertje gaan doen. Natuurlijk gingen we op tijd terug om ons op te frissen en om te kleden. Daarna zijn we weer terug gegaan naar het Palast.
Voordat de voorstelling begon kocht ik twee wijntjes voor in de pauze. De show was mooi, veel muziek en dans. Een act viel een beetje erg uit de toon: het was een optreden van een vrouw met honden, het leek een beetje een oude circusact. Maar het publiek vond het wel leuk geloof ik. Na de show zijn we terug gegaan naar ons hotel, maar het was nog wel vroeg. We zijn terecht gekomen in een shoarmatent waar ze ook een bar hadden. Beetje ongure tent leek het wel, maar uiteindelijk was het goed. We hebben een paar biertjes genomen en een shoarmaschotel als vervanging van een portie bitterballen.
Zondag 16 november
Na een lekkere douche en een ontstekend ontbijt zijn we weer op pad gegaan. We gingen, omdat het nog droog was, naar de Eastside Gallery.
Dat is een stuk muur dat door graffiti artiesten is beschilderd met allerlei taferelen. Het is erg indrukwekkend om te zien wat ze er allemaal op hebben geschilderd. Van oproepen in dichtvorm om de wereld te redden en te stoppen met die onzin van oorlog voeren, tot surrealistische tekeningen die op werken van Jeroen Bosch lijken. Het was jammer dat er ook heel veel overheen gekladderd is door andere graffiti liefhebbers, maar ook door toeristen die zo nodig moeten laten weten dat ze er geweest zijn. Het begon helaas een beetje te miezeren, maar het mocht geen naam hebben en we hebben de paraplu’s dan ook maar in de tas laten zitten. Na het uitgebreide bezoek aan de beschilderde muur zijn we koffie gaan drinken in een alternatieve, maar heel erg leuke tent. Het leek een beetje op het café bij het GZG in Den Bosch. Na Eastside Gallery en de koffie zijn we naar Checkpoint Charlie gegaan. Daar hebben we natuurlijk volop foto’s gemaakt van het nagebouwde huisje en de militairen (echt of niet) die ervoor staan om met toeristen op de foto te gaan. Na de fotosessie zijn we naar het Checkpoint Charlie House gegaan, ook bekend als het Mauer Museum. Daar was wel heel veel informatie op elkaar gepropt. Het was eigenlijk teveel om allemaal te lezen. We zijn er op ons gemak doorheen gelopen, het kwam bij mij in ieder geval wel binnen als onbegrijpelijk wat er allemaal gebeurd was. Je moet als mens toch heel wanhopig zijn om vluchtpogingen te ondernemen, waarbij je weet dat het je leven kan kosten. Mensen werden naar het Westen gesmokkeld onder de motorkap van een Volkswagen kever, in twee koffers die naast elkaar lagen en in lasmachines. Velen hebben het gehaald, maar ook velen niet. Met al die indrukken in mijn hoofd vond ik het wel een goed idee om naar het Bauhaus te gaan. Iets heel anders, en even niets met de DDR, de muur en al die ellende. Onderweg daar naar toe hebben we in de metro nog een daklozenkrant gekocht, ook hier zijn er mensen die hun kostje zo bij elkaar moeten scharrelen. Toen we bij het metrostation voor het Bauhaus aankwamen, bleek het nog bijna anderhalve kilometer lopen te zijn. Maar het was gelukkig droog en een beetje wandelen is soms ook wel eens lekker, zeker als je in veel musea slentert. Het Bauhaus is een museum met moderne kunst, en ook met uitleg van moderne architectuur. Het was wel leuk om doorheen te wandelen. Er waren wel wat projecten die lijken op de projecten die studenten van ID maken. Een voorbeeld was een aromaboek, op de verschillende pagina’s waren verschillende aroma’s en geuren gespoten. Er lag een heel boekwerk bij met uitleg, maar daar hebben we geen geduld voor. Het werd tijd om te eten dus we zijn op weg gegaan naar de Alexanderplatz. Daar zijn we bij een Italiaan gaan eten. We hebben eerst wat gedronken omdat het eten wel heel erg snel kwam en het nog erg vroeg was.
Maandag 17 november
We zijn na het ontbijt met de metro naar de Gendarmenmarkt gegaan. Daar staan een paar mooie kerken, en het was prachtig weer, dus we zouden ze mooi op de foto kunnen zetten. Helaas waren ze op het plein een Kerstmarkt aan het opbouwen. Dat betekende geen overzicht over het plein, maar de gebouwen konden we natuurlijk wel goed zien. Omdat het zo’n mooi weer was zijn we naar de televisietoren gegaan, daar kun je in en heb je een prachtig overzicht over de stad. Dat vertellen tenminste alle boekjes. Beetje jammer dat de toren net die dag voor onderhoud dicht was. Dan maar naar het DDR museum. Dat is een leuk, interactief museum waar je kunt zien hoe de mensen in de DDR leefden. Er waren voorbeelden van spullen thuis, maar ook hoe gewerkt werd. Er was ook voldoende propaganda aanwezig. Het was leuk opgezet, wel een beetje druk omdat er veel schoolkinderen waren. Na het bezoek hebben we koffie gedronken bij Balzac Café, een soort Starbucks, maar dan een veel goedkopere versie. Er zaten mensen op het terras, maar ondanks de zon was het te koud om daarbij aan te sluiten. Achter glas bij het raam was ook een mooi plekje. Na de koffie zijn we naar de Berliner Dom gegaan. Daar was een dienst dus konden we nog even niet de tour doen. Even later kon dat wel, en hebben we dat natuurlijk ook gedaan. Er was geen gids bij, maar dat was ook niet nodig. We kunnen zelf ook kijken naar een prachtige kerk. Er was ook een klein museum waar de schetsontwerpen en de maquettes van de kerk tentoon gesteld werden. De 279 treden naar de koepel hebben we natuurlijk ook gedaan. Het was koud boven, maar wel een mooi uitzicht. Daarna zijn we naar de crypte geweest, daar liggen een hoop bekende Berlijners, waaronder ook koningen en andere hoogwaardigheidsbekleders. Toen we buiten kwamen scheen de zon volop, en dat geeft ook wel weer mooie plaatjes. De mensen komen dan ook weer massaal naar buiten en er stond ook een doedelzak speler voor het Alter Museum (waar we niet in zijn geweest). Na ons bezoek aan de Dom zijn we naar het gedenkmonument voor de Holocaust gegaan. Dat bestaat uit een aantal vlakken van verschillende hoogtes waar je tussendoor kunt lopen. Het geeft wel een bijzonder gevoel om dat te doen, er staat verder niets op de kubussen zelf.
Na deze wandeling tussen het monument zijn we in een zijstraat een biertje gaan doen in een Bierstube. Je kon er ook eten, maar dat was voor ons het verkeerde tijdstip, precies tussen lunch- en dinertijd in. Na uitgerust en voldaan van de biertjes te zijn, zijn we over Unter den Linden gaan lopen, de Champs D’Elysee van Berlijn. Ook daar weer een gedenkteken voor slachtoffers van oorlog en geweld. We hadden een tour in de Reichstag geboekt, al vanaf huis omdat we anders niet naar binnen zouden kunnen. We waren wel wat vroeg, maar mochten gelukkig binnen wachten omdat er zo’n snijdend koude wind stond. De rondleiding was leuk, de gids vertelde een hoop over hoe het Duitse parlement werkt en we mochten ook in de “Tweede kamer” zaal kijken. Die zie je altijd op TV als er weer een toespraak komt van Angela Merkel. Ook de fractiekamers hebben we gezien, dus de rondleiding was compleet. Na de tour mochten we zelf in de glazen koepel rondlopen, daar had je een mooi uitzicht over de stad.
Vooral de Brandenburger Tor was mooi te zien vanaf daar. Omdat die er zo mooi bij stond zijn we er nog even naar toe gelopen om nachtfoto’s te maken. Daarna zijn we met de metro naar het Nicolai Viertel gegaan om te eten. We gingen het eerste tentje in, het was koud en we waren wel aan wat toe. Binnen gekomen bleek er ook een groep Nederlandse middelbare school studenten te zitten, waarschijnlijk op studiereis.
Dinsdag18 november
Na weer een prima ontbijt zijn we naar het Joods Historisch Museum gegaan. Dat is gevestigd in een modern gebouw waar je in gaat via een historisch gebouw. Heel apart. Het museum is op een bijzondere manier opgezet. Er zijn een aantal moderne stukken waar je ook echt wel een beschrijving bij nodig hebt om te begrijpen wat de kunstenaar bedoeld heeft. Een daarvan was een hoge lege ruimte die eigenlijk in de buitenlucht was. Het was er ook net zo koud. Een ander was een plaats waar heel veel ijzeren gezichten lagen waar je ook gewoon overheen mocht lopen. Maar er was ook gewoon een tentoonstelling met hoe de Joden in die tijd, en ook in de oorlogstijd leefden. Een zaal was gewijd aan Auswitch, daar waren vooral foto’s te zien van mensen die daar naar toe waren gevoerd. Bovenin het museum was ook een kleine expositie over besnijdenissen over de hele wereld. Nadat we voldoende gezien hadden in het museum zijn we naar de Kaiser Wilhelm Gedächtnis Kirche gegaan. Van de oude kerk staat alleen de voorhal nog, maar die is wel prachtig versierd met de authentieke mozaïeken. We zijn ook nog even in de moderne versie geweest, die staat er naast en is natuurlijk heel anders. Omdat je er zoveel over hoort zijn we ook nog even over de Kurfurstendamm gelopen, maar dat is niet meer dan een winkelstraat, dus daar waren we snel klaar mee. Bovendien waren we wel toe aan een drankje. Uitgerust zijn we weer verder gegaan voor een bezoek aan de Nicolai kerk.
Toen we kaartjes kochten bleek er ook een audio tour bij te zitten en die hebben we dan ook maar een keer meegenomen. Het is een mooie kerk, maar er zullen niet veel diensten meer gedaan worden, hij is ingericht als museum. Na dat bezoek zijn we terug naar het hotel gegaan om ons op te frissen voor het eten bij Reinhard’s. Het was goed dat ik die middag had gereserveerd, anders was het echt niet gelukt. Het eten en de wijn waren natuurlijk helemaal prima.
Woensdag 19 november
De dag van vertrek, het was weer mooi geweest. Na ons laatste uitgebreide ontbijt zijn we de spullen gaan pakken en hebben we uitgecheckt. Uit de parkeergarage gekomen zijn we meteen op de hoek gaan tanken, prijs per liter € 1,389. Dat is nog eens lekker tanken. Onderweg hebben we nog even in de file gestaan bij wegwerkzaamheden, maar het mocht niet echt naam hebben. We hebben onderweg nog wel even gestopt voor koffie met een warm broodje, maar zijn verder doorgereden naar Rheine waar we onze tank nogmaals volgooiden en wat te snoepen voor onderweg meenamen. Net over de grens met Nederland was er een ongeluk gebeurd, maar wij hadden daar geen last van. Het verkeer ging even wat langzamer, maar het was net gebeurd op de andere weghelft, dus de opstopping aan onze kant was nog niet zo groot.
Mooi durp, bijna alles gezien!